Với việc hướng dẫn soạn bài: Sử dụng một số kỹ thuật nghệ thuật trong văn bản thuyết minh trên trang 12, 13, 14, 15 của sách Ngữ văn lớp 9, học sinh có thể dễ dàng trả lời câu hỏi và soạn văn 9.
Hướng dẫn soạn bài: Sử dụng một số kỹ thuật nghệ thuật trong văn bản thuyết minh
I. Khám phá việc áp dụng các kỹ thuật nghệ thuật trong văn bản thuyết minh
1. Văn thuyết minh: loại văn bản giới thiệu, giải thích về đặc điểm, tính chất, và nguyên nhân của sự vật, hiện tượng trong tự nhiên và xã hội.
- Đặc điểm chính: trình bày những đặc điểm đặc trưng của sự vật, hiện tượng.
- Tính chất: cung cấp tri thức khách quan, xác thực và hữu ích cho con người.
- Các phương pháp thông thường trong việc thuyết minh là:
+ Phương pháp giải nghĩa, trình bày
+ Phương pháp liệt kê, phân tích
+ Phương pháp minh họa bằng ví dụ, số liệu
2. Văn bản thuyết minh sử dụng một số kỹ thuật nghệ thuật
Văn bản “Hạ Long - vẻ đẹp của đá và nước”
a. Thuyết minh về sự quyến rũ của đá và nước tại Hạ Long
- Đặc điểm này mang tính trừu tượng, khó để thuyết minh bằng cách đếm, liệt kê
b, Phương pháp thuyết minh:
- Phương pháp giải nghĩa
- Phương pháp trình bày, giải thích
- Phương pháp liệt kê
Câu văn khái quát về sự kỳ diệu của Hạ Long: “Nước làm cho Đá sống dậy… với tâm hồn”
c, Để tạo ra hình ảnh sống động, tác giả sử dụng kỹ thuật nghệ thuật:
- Kỹ thuật tưởng tượng, liên tưởng đến thế giới kỳ diệu của Hạ Long
+ Nước tạo nên sự di chuyển, tạo nên sự lôi cuốn của khung cảnh
+ Tùy thuộc vào góc nhìn, tốc độ di chuyển của du khách, và hướng ánh sáng chiếu vào các đảo đá, thiên nhiên tạo ra một thế giới sống động, đa dạng và kỳ diệu
- Kỹ thuật nhân hóa:
+ Đá được đặc trưng với trí tuệ, có tâm hồn
+ Đặt biệt danh đá là nhóm người, tạo ra thế giới đầy tính nhân văn, và những nhân vật đá hối hả trở về
→ Làm nổi bật đặc tính của đối tượng, tạo ấn tượng mạnh mẽ và thu hút người đọc
II. Thực hành
Câu 1 (trang 13 sách giáo khoa ngữ văn lớp 9 tập 1)
a.
Văn bản được sử dụng để thuyết minh:
- Được thể hiện qua cách giới thiệu về loài ruồi có tổ chức:
+ Đặc điểm chung về họ, loài, giống
+ Thói quen sinh sống: sinh sản, đặc điểm hình thái...
+ Cung cấp thông tin đáng tin cậy về loài ruồi: quy tắc vệ sinh, phòng chống bệnh tật, ý thức tiêu diệt ruồi
- Các phương pháp thuyết minh được áp dụng:
+ Đưa ra định nghĩa: thuộc họ côn trùng, có hai cánh, có mắt phấn
+ Phân loại ruồi: các loại khác nhau của chúng
+ Sử dụng dữ liệu số liệu: số lượng vi khuẩn, tần suất sinh sản
+ Liệt kê các đặc điểm của ruồi
b, Đặc trưng độc đáo:
+ Dạng thức: tương tự văn bản tường thuật về phiên tòa
+ Nội dung: tương tự như câu chuyện về loài ruồi
- Các biện pháp nghệ thuật:
+ Nhân hóa
+ Sắp xếp theo danh sách
- Hiệu quả gây hứng thú cho độc giả trẻ, mang tính giải trí và học thuật.
Câu 2 (trang 15 sách giáo khoa ngữ văn lớp 9 tập 1):
Trong đoạn văn thuyết minh, tác giả sử dụng biện pháp nghệ thuật là: việc kể chuyện cá nhân
+ Tác giả kể lại câu chuyện về việc ngày bé bà kể về tiếng kêu của chim cú (người ta tin rằng tiếng kêu của chim cú là điềm báo có ma). Sau này, khi học môn sinh vật mới biết rằng không phải như vậy.
→ Sử dụng phương pháp giải thích
